Abstract

          The Latife Hanım House in Karşıyaka, İzmir is a built heritage which must be conserved because of its historical and architectural importance. It is a representative of modernization in housing in the late Ottoman Period. It has historical significance, because Zübeyde Hanım, Atatürk’s mother, stayed here for a month and died here in 1923, and also it was belonging to Latife Hanım, Atatürk’s only wife. The house has problems mainly stemming from lack of maintenance and abandonment. The aim of this study is to decipher the historical significance of the studied case with respect to Atatürk, to evaluate it as a part of the housing architecture in İzmir experienced during late Ottoman modernization and also to present a conservation scheme so that it can continue its living.  The methodology involves site investigations, analysis of the structural and architectural elements and their problems, archive research, literature research and historical evaluation. The building is not only important because of its relation with Atatürk, but also because of its uniqueness a historical house. It is a large programmed residence of a wealthy Turkish family with a large garden built at the periphery of İzmir, Karşıyaka, and synthesizing traditional and modern design manners of the 19^thcentury. The detailed historical evaluation has made possible preparation of a sound restitution. Finally, intervention decisions with respect to ethics of conservation, and measures for structural interventions and refunctioning decisions are presented. The criterion of reliability of restitution is the basis of reconstruction decisions. The cracks on the western wall stemming from earthquakes should be urgently treated. The problem of dampness causing material decay should be solved. Refunctioning of the house as a center of education and entertainment for women will continue the memories of the two women who were important for Atatürk.

İzmir Karşıyaka’daki Latife Hanım Köşkü’nün Koruma Projesi

Özet

İzmir, Karşıyaka’daki Latife Hanım Köşkü, 19 yy.’da İzmir’in kozmopolit yapısı içinde oluşmuş, geç Osmanlı dönemindeki modernleşme sürecinin parçası olarak Türk kökenli bir aile tarafından inşa edilmiş, geniş programlı konut yapılarının nadir örneklerindendir. Atatürk ile ilgili önemli iki hanım olan Latife Hanım ve Zübeyde Hanım’ın yaşamlarının kesiştiği bir konut olması yapının tarihsel değerini arttırmaktadır. Yapı, bugün bakımsızlık ve terk edilmişlikten dolayı hak ettiği ilgiyi görememektedir. Bu çalışmanın amacı, yapıyı tarihi perspektif içinde inceleyip İzmir konut mimarisi bağlamında ve Atatürk’le ilişkisi çerçevesinde değerlendirmek; değerleriyle korunarak yaşatılması için öneriler geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak binanın mevcut durumunu saptamak için arazi çalışması yapılmıştır. Arazi çalışması sonucu toplanan bilgilerle iki boyutlu bilgisayar ortamında binanın rölöve çizimleri hazırlanmış, binayı tanımlayıcı metinler yazılmıştır. Analiz çizimleriyle binanın yapım tekniği ve malzemesi, strüktürel hasarları ve malzeme sorunları, değişimleri, özgün mimari elemanları ortaya konmuş, bu çizimler  ilgili metinlerle desteklenmiştir. Tarihsel araştırma bölümünde, geç Osmanlı’da Modernleşme, banliyöleşme, İzmir ve Karşıyaka tarihi, klasik ve modernleşme döneminde Türk Evi ve 19 yy.da İzmir’deki konut mimarisi incelenmiştir. Tarihi araştırma, karşılaştırmalı çalışmalar ve binadan gelen bilgiler sonucunda yapının özgün durumunu gösteren restitüsyon çizimleri yapılmıştır. Yapının mimari ve tarihsel değeri, geçirdiği mekansal ve yapısal değişimler, yapısal sorunları ve içinde bulunduğu çevrenin özellikleri göz önünde bulundurularak, çağdaş koruma kuramı çerçevesinde koruma önerisi geliştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda, 19 yy. İzmir’in banliyösünde, büyük bir bahçe içinde konumlanmış ve bir Türk ailesi tarafından yaptırılmış köşk yapısının mimari özellikleri ile ilgili ayrıntılı bilgi elde edilmiştir. Mimarlık tarihi araştırmalarına katkı sağlamasının ötesinde, bu çalışma; koruma amaçlı uygulama projesinin hazırlanmasına veri sağlayacaktır. Böylece, yapı yaşatılarak gelecek kuşaklara aktarılacaktır.