Olanaklar
MERKEZİ MALZEME KORUMA LABORATUVARI
Türkiye’de kültür varlıklarının korunması konusunda verilen eğitim, ağırlıklı olarak kültür varlıklarının tarihi niteliğinin ve mimari özelliklerinin tanınması konuları üzerinedir. Tarihi yapıların bozulmasını hızlandıran olumsuz çevre koşulları, tarihi yapı malzemelerinin özellikleri, bozulmaları ve bozulmaya yol açan kaynakların tespiti ve bunların ışığında uygulanacak koruma teknikleri konuları çok kısıtlı olarak ele alınmaktadır. Bölümümüzde kurulan Merkezi Malzeme Koruma Laboratuvarı bu alanda gözlenen eksiklikleri gidermeyi amaçlamaktadır.
Bu kapsamda, koruma laboratuvarında araştırma ve eğitime yönelik olarak yapılan çalışmalar şunlardır:
- Tarihi yapı malzemelerinin bozulma çeşitliliklerinin, yoğunluklarının görsel tespiti,
- Tarihi yapıların iç ve dış mekanlarının mikro-klimalarının tespiti,
- Tarihi yapı malzemelerinin (taş, tuğla, harç, sıva, v.b) mineralojik, petrografik, kimyasal ve fiziksel özelliklerinin tespiti,
- Tarihi yapı malzemelerinin dayanıklılık ve mukavemet özelliklerinin belirlenmesi,
- Tarihi yapı malzemelerinde gözlenen bozulmaların koruma amaçlı incelenmesi ve tanımlanması,
- Tarihi yapılara yapılacak koruma amaçlı müdahalelerde kullanılacak malzemelerin belirlenmesi, üretilmesi ve test edilme çalışmalarıdır.
Yukarda sıralanan çalışmaları yürütebilmek için laboratuvarımız cihazları ile yapılan temel deneysel çalışmalar ise şunlardır:
- Tarihi yapı malzemelerinin fiziksel özelliklerinin belirlenmesi: Yoğunluk, gözeneklilik, ıslanma kuruma hızları, su buharı geçirgenliği,
- Dayanıklılık testleri: Tuz kristallendirme, ıslanma kuruma, donma erime,
- Mekanik dayanıklılık testleri: Basınç dayanım testleri,
- Mineralojik ve petrografik analizler: X-ışınları toz kırınım, taramalı elektron mikroskop, infrared spektroskopi ve optik mikroskop kullanılarak yapılan tayinler,
- Bozulmuş ve daha az bozulmaya uğramış malzemelerin, bozulma ürünlerinin kimyasal kompozisyonlarının belirlenmesi: Volumetrik, gravimetrik, spektrofotometrik analizler.
Enstitümüzdeki malzeme bilimi ve mühendisliği ile ilgili diğer programlarla disiplinlerarası çalışmaları göz önünde tutan Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü, tarihi yapı malzemelerinin korunması konusunda yürüttüğü çalışmalarda ilgili bölümlerle de iletişim halindedir. Bu kapsamda, Enstitümüze bağlı olarak kurulan Malzeme Araştırma Merkezi’nde, Kimya Mühendisliği Bölümü’nde ve İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Laboratuarı’ nda bulunan aşağıdaki cihazlar araştırmalarımızda kullanılmaktadır:
- XRD
- EDX üniteli taramalı elektron mikroskop
- Termal analyzer
- Ultrasonik hız ölçer
MERKEZİ TOPOGRAFYA VE ÖLÇÜM LABORATUVARI
Kültürel mirasın yapı ve çevre ölçeğinde belgelenmesi Mimarlık Fakültesi bünyesindeki Merkezi Topografya ve Ölçüm Laboratuvarı’nda gerçekleştirilmektedir.
Bu kapsamda, belgeleme laboratuvarında araştırma ve eğitime yönelik olarak yapılan çalışmalar şunlardır:
- Tarihi yapı ve çevrelerin arazi çalışmaları kapsamında yerinde incelenmesi
- Geleneksel rölöve teknikleri kapsamında belgeleme yapılması
- Dijital aletlerle ve tekniklerle belgeleme yapılması
- Tarihi yapı ve çevrenin bağlamını anlamaya yönelik incelemeler
- Paydaşlarla işbirliği kurulması ve varolan ölçümlere ek olarak sözlü veri toplanması
- Elde edilen verilerin dijital ortama 2 ve 3 boyutlu görseller, modeller ve yapı bilgi olarak aktarılması
- Tarihi yapılara ve çevreye yapılacak koruma amaçlı müdahalelerin belirlenmesi, tasarım sürecinden geçmesi ve doğru tekniklerle sunulması çalışmalarıdır.
İŞBİRLİKLERİ
Bölümümüz ayrıca çeşitli bölümlerin işbirliğiyle disiplinler arası projeler de çalışmaktadır.
Tarihi çevrelerin korunmasına yönelik çalışmalar Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ile ortak yürütülebilir.
Tarihi yapılarda yapısal sağlamlaştırma çalışmaları İnşaat Mühendisliği Bölümü ile koordineli olarak yürütülmektedir.
Tarihi yapılarda ısıl iyileştirme çalışmaları Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ve Mimarlık Bölümü ile koordineli olarak yürütülmektedir. Tarihi yapılarda aydınlatma çalışmaları da bölümümüz ile Mimarlık Bölümü işbirliğiyle yürütülmektedir.
